نشر شدت

• تواناییِ خلقِ یک واقعیتِ خیالی به مددِ کلامْ این امکان را به تعدادِ زیادی از انسان‌های غریبه با یکدیگر داد که همکاریِ موثری داشته باشند. اما فقط این نبود.
• از آنجا که همکاریِ انسان‌ها در ابعادِ وسیع بر پایه‌ی اسطوره‌ها بنا شده است، تغییرِ این اساطیر - مثلا سر هم کردنِ داستان‌های متفاوت - می‌تواند روشِ همکاریِ مردم را هم تغییر دهد. تحتِ شرایطِ مناسب اسطوره‌ها می‌توانند به سرعت عوض شوند.
• در سال 1789 میلادی، ملتِ فرانسه یک‌شبه اعتقادش را از اسطوره‌ی حقوقِ الهیِ شاهان به اسطوره‌ی حقِ حاکمیتِ مردم تغییر داد. بنابراین از زمان انقلابِ شناختی به بعد، انسانِ خردمند این توانایی را یافت که به سرعت رفتارِ خود را متناسب با نیازهای متغیرش تغییر دهد.
• این اتفاق راهگشای تکاملِ فرهنگی شد و مجرایی فرعی برای عبور از راه‌بندانِ سنگینِ تکاملِ ژنتیکی گشود. انسانِ خردمند با سرعتی سرسام‌آور این مسیرِ فرهنگی را پیمود و در زمینه‌ی تواناییِ همکاری به سرعت از تمامِ دیگر گونه‌های انسان و حیوانی پیش افتاد.

انسان خردمند (تاریخ مختصر بشر) - نوشته یووال نوح هراری