کتاب نمادگرایی – معنا و اثر آن
اثر: آلفرد نورث وایتهد
ترجمه: نیما حیاتی مهر
کتابی کوتاه، بسیار جالب اما تا حدی دشوار درباره ی نمادگرایی و ساختارِ عملکرد آن.
این کتاب فقط به استفاده از نمادها در هنر و نمادگرایی در فرهنگِ عمومی ما نمی پردازد. بلکه از آنجا که زبان خودش مجموعه ای از نمادهاست و هر واژه خود یک نماد است؛ همچنین به دلیلِ اینکه فهمِ ما از جهان هم خودش به صورت نمادین است، این کتاب دایره ی تحلیل-اش را به همه ی این حوزه ها گسترش می دهد و در مکانیسم های فهم ما از جهان و دریافت های ما از دنیای پیرامون مان و حتی بدنِ خودمان و داده های حسی مان دست به کاوش می زند.
پس در واقع این کتاب به بهانه ی تحلیلِ نمادگرایی دست به سفری منطقی به درونِ ذهنِ ادراک‌گرِ ما می‌زند.
پیشگفتار
فصل اول
1- انواعِ نمادگرایی
2- نمادگرایی و ادراک
3- درباره ی روش شناسی
4- خطاپذیر بودنِ نمادگرایی
5- تعریفِ نمادگرایی
6- تجربه به عنوان فعالیت
7- زبان
8- فوریتِ بازنمودی
9- تجربه ی ادراکی
10- ارجاعِ نمادین در تجربهی ادراکی
11- ذهنی و فیزیکی
12- نقشِ داده ی حسی و مکان در فوریتِ بازنمودی
13- ابژه سازی
فصل 2
1- هیوم دربارهی تاثیر علّی
2- کانت و تاثیرِ علّی
3- ادراکِ مستقیمِ تاثیرِ علّی
4- پیشینی بودنِ تاثیر علّی
5- تقاطعِ حالتهای ادراک
- مکاندهی
7- تضادِ میان تعیّنِ دقیق و اهمیت
پسگفتار
فصل 3
کاربردهای نمادگرایی
انواعِ عمیق تری نیز از نمادگرایی وجود دارند که در یک معنا مصنوعی هستند اما با این حال نمی توانیم بدونِ آنان سر کنیم. زبان، نوشتار یا گفتار، چنین نمادگرایی ای است. صدای صرفِ یک واژه، یا شکلِ آن روی کاغذ علی السویه است. واژه یک نماد است و معنای آن با ایده ها، تصاویر و احساساتی بنا می شود که در ذهنِ شنونده برمی انگیزد.
نوعِ دیگری از زبان نیز وجود دارد که منحصرا نوشتاری است و با نمادهای ریاضیاتیِ دانشِ جبر برپا شده است. این نمادها از برخی جهات با نمادهای زبانِ عادی تفاوت دارند؛ چون اگر به مقرراتِ جبری پایبند باشید، دست ورزیِ نمادهای جبری، استدلالِ شما را برای شما انجام می دهد. زبانِ عادی به این شکل نیست.
اما برخی اوقات انسان ها بیش از حد در توجه بی وقفه به عناصرِ علّی در طبیعتِ چیزها می کوشند. سپس در لحظه ای از خستگی، یک آرامشِ ناگهانی می آید و جنبه ی صرفا بازنمودیِ جهان با حسی از تهی بودن اش غالب می شود. همانطور که شنیده شد ویلیام پیت، نخست وزیرِ انگلیس در تاریکترین عصرِ جنگهای فرانسه ی انقلابی، در بسترِ مرگ اش، وقتی که انگلیس در بدترین وضعیت اش در آن کشاکش بود، زمزمه کرده بود:
«چه سایه هایی هستیم ما، چه سایه هایی را دنبال می کنیم!»
ذهنِ او ناگهان حسِ تاثیرِ علّی را از دست داده و با یادآوریِ شدتِ عاطفه روشن شده بود؛ این شدتِ عاطفه که با مقایسه ی زندگی اش با تهی بودنِ خنثیِ جهانی که از ارائه ی حسی میگذرد، آن را فرا گرفته بود.
اگر دو ملیت به شکلِ وسیعی با پوششِ گیاهی و جانوریِ متفاوت جدا شده باشند، طبیعت-شعرِ یک ملیت سرراستیِ کاملِ گیرایی اش را در ملیتِ دیگر کم خواهد داشت – این عبارتِ والت ویتمن:
«منظره ی ناخودآگاهِ گسترده ی سرزمینِ من»
نزدِ یک آمریکایی را با این عبارتِ شکسپیر:
«… این جهانِ کوچک
این سنگِ گران‌بها که در دریای نقره ای ایستاده است»
نزدِ یک انگلیسی مقایسه کنید.
وقتی بررسی می کنیم که چگونه یک جامعه اعضای منفردش را به سوی کارکردی در تطابقِ با نیازهایش متمایل می کند، کشف می کنیم که یک نیروی عملگرِ مهم، نظامِ وسیعِ نمادگراییِ موروثیِ ماست. یک نمادگرایی از زبان و عمل وجود دارد که با بیانی پیچیده در میان عموم گسترده شده است و فهمی متغیر را از بنیانِ اهدافِ عمومی فرامی خواند.
جهتِ خاصِ کنشِ فردی مستقیما به نمادهایی خاص با تعیّنِ دقیق مربوط هستند که به آن فرد در آن لحظه ارائه شده اند. واکنشِ کنش به نماد ممکن است چنان مستقیم باشد که هر نوع ارجاعِ موثر به آن چیزِ نهاییِ نمادین شده را جدا کند. این حذفِ معنا را کنشِ انعکاسی نام می دهند.
ترجمه کتاب:
ترجمه ی کتاب نمادگرایی (معنا و اثر آن) توسط نیما حیاتی مهر نویسنده و مترجم ایرانی انجام شده و توسط نشر شدت به چاپ رسیده است. او همچنین کتاب‌های «کاربرد لذت» و «مراقبت از خود»، کتابِ دیگرِ میشل فوکو از سری کتاب های تاریخ جنسیت را ترجمه کرده است. از دیگر ترجمه های او کتاب «خود و آنچه ازوست» اثر سترگ و بُرنده ی فیلسوف خودمدار آلمانی، ماکس اشتیرنر است که هر دو کتاب توسط نشر شدت به چاپ رسیده اند.
از نیما حیاتی مهر همچنین رمان های «ژوکوند»، «داستان سرزمین (جلد اول): سرزمین جرگه های نیستی» و «داستان سرزمین (جلد دوم): سرزمین ریگ های فروزان» و «مرده ریگ» به انتشار رسیده اند.
