نشر شدت

• نگریسته-ی من از اختیار به مفهومِ کیهان-شناختی، این توانای است که یک حالت خود به خود آغاز شود، چنان که بدین سان علیت آن حالت همخواند با قانونِ طبیعت، دوباره تابعِ یک علتِ دیگر نباشد تا آن را در زمان معین کند.
• آزادی به این نشانگری یک ایده-ی استعلاییِ ناب است که نخست هیچ چیز را که از تجربه به وام گرفته شده باشد، در خود نمی-گنجاند و دوم برابرایستای آن همچنین در هیچ تجربه به سان معین داده نمی-تواند شدن؛
• زیرا این قانونِ کلی و حتی قانون امکان هرگونه تجربه است که هر انچه رخ می-دهد، می-باید علتی داشته باشد، در نتیجه همچنین علیتِ علتی که خود داده یا هستی پذیرفته است، می-بایست علتی داشته باشد؛
• بدین سان سراسرِ میدانِ تجربه تا هر جا هم که کشیده شود، به یک مجموع کلیِ طبیعت محض ترامی-دیسد (تبدیل می-شود).
• ولی چون بدین شیوه هیچ-گونه تمامیت مطلقِ شرط-ها در نسبتِ علّی بریافته نمی-شود، پس خرد ایده-ی گونه-ای خودانگیختگی را برای خویش می-آفریند که می-تواند از خود به عمل کردن آغازد.

امانوئل کانت - سنجش خرد ناب -ترجمه: میر شمس‌الدین ادیب سلطانی